Het CAF-team (‘Combi­na­tie­team Aanpak Faci­li­ta­tors’) was een multi­dis­ci­pli­nair team dat faci­li­ta­tors van fraude moest opsporen, zoals gast­ou­der­bu­reaus bij kinder­op­vang­toe­slag. Als de facilitator niet direct kon worden aangepakt, werd via klanten de facilitator uit de markt gehaald. De Broedkamer was een ICT-centrum waar data werden gekoppeld; in 2014 werd hier het risi­co­se­lec­tie­me­cha­nisme ontwikkeld.

Hier ontstaan drie manieren waardoor mensen als ​‘fraudeur’ kunnen worden aangemerkt:

— Als klant van een (vermeende) facilitator, zonder onderzoek naar eigen handelen (later door commissie Donner als insti­tu­ti­o­neel voor­in­ge­nomen betiteld).

— Als onderdeel van een selectie werd individuele controle uitgevoerd op een risicogroep, zoals ​‘hot/​hor’ (hoge toeslag/​hoog risico). Hoog aange­vraagde kinder­op­vang­toe­slag werd extra gecon­tro­leerd, waardoor mensen met een lager inkomen, die relatief meer toeslag ontvangen, dispro­por­ti­o­neel werden geraakt.

— De ​‘Fraude Signa­le­rings Voorziening’ (FSV) voldeed achteraf niet aan de priva­cy­wet­ge­ving. In het FSV stonden 180.000 burgers gere­gi­streerd als fraudeur zonder bewijs. Onder­zoe­kers vonden dat het systeem criteria gebruikte waarbij het risico op fraude werd gebaseerd op persoons­ken­merken zoals nati­o­na­li­teit of uiterlijk.

Als mensen met vragen kwamen over stopzetting of terug­vor­de­ring en hen werd verweten ​‘opzettelijk en met grove schuld’ (OGS), kregen ze geen uitleg of dienst­ver­le­ning. Personeel moest deze mensen ​‘afpoederen’ volgens interne hand­rei­kingen, uitgaande van het ​’80/20’-principe (80% fraudeert, 20% onschuldig) zonder onder­bou­wing. Bewijs­stukken waren onduidelijk of werden achter­ge­houden, waardoor herstel moeilijk was. Iedereen met een schuld boven 10.000 euro kreeg automatisch dit stempel: geen beta­lings­re­ge­ling, geen rekening met de beslagvrije voet, loon of bezittingen werden ingevorderd, deur­waar­ders haalden huizen leeg, en minnelijke of wettelijke schuld­sa­ne­ring was niet mogelijk.

Kabinetten Rutte I en II maakten fraude een prioriteit en spraken met de Belastingdienst/​Toeslagen targets af om bedragen terug te halen. Bij intensief toezicht en risico gestuurd toezicht werd de ​‘hot/hor’-selectie gebruikt: aanvragers met hoge toeslag in verhouding tot hun inkomen, vaak alleen­staande moeders met meerdere kinderen in zorg, schoonmaak, veiligheid of kinder­op­vang. Zij moesten aantonen dat ze recht hadden op toeslag. Gegevens van deze groep, zoals inkomen, geslacht, afkomst en woonplek, werden genoteerd en later gebruikt in een geau­to­ma­ti­seerd risi­co­se­lec­tie­me­cha­nisme dat in 2020 door de Autoriteit Persoons­ge­ge­vens als discri­mi­ne­rend werd verboden.

De Raad van State keurt de ​‘alles of niets’-benadering goed. Dit houdt in dat bij een kleine fout in de aanvraag, zoals ontbrekende documenten of het niet betalen van de eigen bijdrage, het hele recht op kinder­op­vang­toe­slag vervalt en alles moet worden terug­be­taald. Deze ​‘alles of niets regeling’ is later gaan gelden voor mensen die verdacht werden van fraude of het met opzet niet aan de wet houden.

Fraude werd gecon­tro­leerd via steek­proeven en selectie, bijvoor­beeld bij onbekend adres, grote afstand tot de opvang, hoge toeslag of meerdere kinderen tegelijk. Ouders moesten zelf bewijzen dat ze recht hadden op toeslag; één foutje werd als fraude gezien. In deze tijd was het mogelijk om een foutje te herstellen aan de balie, later werd dat onmogelijk – naast dat veel balies ook verdwenen. Ook in de periode 2006 – 2010 zijn er gedupeerden.

De wet op de kinder­op­vang gaat van start. Werkende ouders krijgen kinder­op­vang­toe­slag, met een verplichte eigen bijdrage. De opvang moet plaats­vinden bij landelijk gere­gi­streerde opvang of via een gast­ou­der­bu­reau. Het ministerie van Sociale Zaken is verant­woor­de­lijk voor de wet; de Belas­ting­dienst is verant­woor­de­lijk voor de uitvoering waaronder de uitbetaling en fraudebestrijding.